06 mar Parazytologiczne badanie kału populacji jelenia w OHZ Nadleśnictwa Gorlice

Parazytologiczne badanie kału populacji jelenia w OHZ Nadleśnictwa Gorlice

1. Badania parazytologiczne zostały przeprowadzone w ciągu pięciu tygodni w okresie na przełomie lutego i marca 2018r. W pierwszej kolejności podzielono Ośrodek Hodowli Zwierzyny na pięć części, w których centralne miejsce zajmowało karmisko. Obwody te to: Drageszów, Pętna, Owczary, Bartne i Bodaki. Próby kału pobierano w okresie zimowym aby zachować żywotność pasożytów a w lutym (duża pokrywa śniegowa) aby można było rozpoznać płeć i wiek osobnika.

W każdy poniedziałek pobierano próby  (do 30 z każdego karmiska i okolicy), a przez następne 5-6 dni je badano. Ze względów technicznych możliwe było badanie wyłącznie 6 prób dziennie. Pozostałe próbki przechowywano w chłodzie, co zapewniło żywotność larw w kale. Do badań pobierano minimum 6 grudek kału (od byka, od łań i cieląt do 10). Niektóre próbki można było już zidentyfikować przy karmisku, niektóre przy odchodzeniu od karmiska a niektóre dopiero przy żerowaniu chmary jeleni na liściach jeżyny. Zajmowało to niestety sporo czasu, dlatego dziękuję pracownikom OHZ za pomoc w pozyskiwaniu próbek.

Badania parazytologiczne kału prowadzono na trzy sposoby: hodowle robaków płucnych, dekantację i flotację.  Hodowlę robaków płucnych realizowano przy pomocy zmodyfikowanej metody Baermana. Lejki z badanym materiałem podgrzewano lampą podczerwieniową przez 24 godziny. Do tego badania przeznaczano połowę pobranego materiału od danego osobnika (minimum 3 grudki).  Na dnie lejka zbierał się przesącz, który w ilości 1 cm³ spuszczano na szalkę Petriego, a następnie oglądano go pod mikroskopem. Z dużym przybliżeniem można stwierdzić, że ilość stwierdzonych larw w przesączu odpowiadała ilości znajdujących się w 1 grudce kału – około 1 – 2 gramów

Do badań metodą dekantacji użyto najczęściej jednej/dwóch grudek kału rozcieranego w wodzie destylowanej i obserwowano po 10/20 – krotnym powiększeniem. Roztary badany materiał (kał) obserwowano pod 10-krotnym powiększeniem na szalce Petriego.

Do badań flotacji stosowano metodę Fȕlleborna. 1-2 grudek kału rozcierano w cylindrze a następnie przecierano prze sito. Po 40 minutach pobierano ezą krople płynu, który obserwowano najpierw na szkiełku podstawowym w powiększeniu 20- krotnym. Następnie badaną krople przesączu przykrywano szkiełkiem nakrywkowym i obserwowano pod powiększeniem 100 – krotnym. W wynikach   poniżej podano ilość jaj czy cyst stwierdzanych w kropli przesączu. Z dużym przybliżeniem można stwierdzić, że ilość ta odpowiada ilości w 0,1 g badanego kału.

1. Wyniki

Karmisko Pętna

Karmisko Owczary

Karmisko Dragaszów

Karmisko Bartne

Karmisko Bodaki

Nie udało się niestety określić konkretnego gatunku stwierdzanych pasożytów niemniej jednak z całą pewnością po budowie larw czy jaj można określić ich rodziny. Co pozwoliło określić także ich cykl rozwojowy, chorobotwórczość i działanie w środowisku.

Niepokój budzić może duża ilość wykrytych robaków płucnych z rodziny Protostrongylidae. Niemniej jednak w opinii pracowników OHZ nie przekłada to się na stan zdrowotny populacji. Stwierdzono duża ilość też cyst kokcydiów z rodziny Eimeria oraz pojedyncze jaj przywr i obleńców.

Badania potwierdziły również spodziewaną zależność zarobaczenia poszczególnego osobnika od jego wieku. To jest im starszy osobnik tym więcej robaków. Większe zarobaczenie stwierdzono u osobników żeńskich.

Poniżej ogony rodziny Protostrongylidae.

• Wnioski

Nie stwierdza się zagrożenia parazytologicznego dla populacji jelenia OHZ Gorlice, gdyż stan zarażenia robakami przewodu pokarmowego można określić jako nieznaczny. Stwierdzono nieliczne jaja pasożytów i cysty kokcydiów. Jednak wyjątkowo duże zarażenie robakami płucnymi może budzić niejaki niepokój. Chociaż wydaje się, że nie wpływa on na zdrowie zwierząt.. Świadczą o tym obserwacje terenowe, w których nie zauważa się zwierząt wychudzonych czy charłaczych.Na brak takich osobników może jednak wpływać presja istniejących w biotopie dużych drapieżników (wilk, ryś i niedźwiedź) Nie można stwierdzić jednoznacznie czy zarobaczenie wpływa na niedobory mineralne a w następstwie tego na zgryzanie sadzonek. Należy jednak brać pod uwagę taką hipotezę w dalszych badaniach. Koniecznym jest również uwzględnienie zmian biotopu w ostatnich latach wynikających z budowy dróg i melioracji w OHZ. Zmiany te powodują wysuszenie środowiska a w konsekwencji obniżenie populacji żywiciela pośredniego robaków płucnych, którym jest ślimak. Znaczną ciekawostką jest również stwierdzenie w badaniach nowo pojawiającego się gatunku w Polsce  Elaphostrongylus cervi, na dzień obecny nie wpływającego na populację.