Po 1596 roku, po schizmie brzeskiej przez prawie 100 lat trwała walka o utrzymanie Prawosławia w Rzeczypospolitej. Ale niestety w 1692 roku ostatni biskup prawosławny w Polsce przedrozbiorowej Innocenty Winnicki przymuszony przeszedł na stronę Unii Brzeskiej, opuścił  Sanok i jako już biskup unicki przeprowadził się do Przemyśla. Lecz niektóre parafie wciąż trzymały się Prawosławia i nie podporządkowały się biskupowi unickiemu. Jednak prześladowania Cerkwi Prawosławnej doprowadzają do tego, że oficjalni obrońcy Prawosławia często wchodząc w konflikt z katolicką władzą zmuszeni byli udawać się na wygnanie. I również ze wsi Bartne w 1746 r. wyjechało na prawobrzeżną – wolną już Ukrainę kilka rodzin. Za słowami Stefana Dziamby, wieloletniego diaka cerkwi w Bartnem, w cerkiewnym Triodionie Postnym znajdował się zapis „ ….. prześladowani za wiarę Stefan Szkurat (ojciec Dymitra Bortniańskiego), Michał Szkurat, Eliasz Szkurat, Bazyli Paszko i … Sobin”. Niestety Triod ów zaginął po 1947r. Właśnie ze wsi Bartne na Łemkowszczyźnie pochodzi ród i nazwisko Bortniańskich. Pradziad kompozytora był sołtysem królewskiej wsi, opartej na prawie wołoskim, był również ławnikiem w sądzie, co pozwoliło kształcić dzieci. Jego dziad zajmował się handlem i dorobił się niewielkiego majątku. Do tego fachu przyuczał również swego syna Stefana, którego posyłał w sprawach handlowych i zagranicę, również na Ukrainę. Los przywiódł Stefana do miasta Głuchów, w którym kupił dom i osiadł do śmierci. Tam też ożenił się w 1749 roku. Z małżeństwa tego w 1751 roku urodził się syn Dymitr. Wyrastał on w mieście Głuchowie centrum kozactwa zaporoskiego, gdzie przesiąkł ideami wolnościowymi i demokratycznymi. W mieście tym za sprawą hetmana Daniela Apostoła powstała w 1738r. pierwsza w imperium rosyjskim szkoła muzyczna, do której uczęszczał młody Dymitr. Odznaczał się on pięknym czystym głosem (sopranem)  i wyjątkowym słuchem muzycznym.  W 1758r. siedmioletni Dymitr z rozkazu hetmana Rozumowskiego wyjechał do szkoły muzycznej w Petersburgu, gdzie na tyle się wyróżniał, iż sama cesarzowa Elżbieta poleciła dyrektorowi kapeli zająć się jego muzycznym kształceniem. Matka na pożegnanie powiedziała mu: „Wiedz, że za piękny głos pozwala wybaczać człowiekowi wszystko” – więcej Dymitr już nie zobaczył swoich rodziców.

Podstawą twórczości Dymitra Bortniańskiego była czterogłosowa cerkiewna muzyka chóralna. Jego dorobek kompozytorki to ponad 120 utworów , z czego 35 kompozycji to zbiór koncertów duchowych przeznaczonych na 4-głosowy chór. W swoją muzykę włożył tradycyjne rosyjskie i ukraińskie melodie, trzymając się dawnych zwyczajów powtarzania głosek doprowadzając to do perfekcji. Bortniański szukał i znalazł syntezę chóralnych form europejskiej i rosyjskiej muzyki. Przez trzydzieści lat napisał ponad pięćdziesiąt koncertów, Dzielił chór na 5, 6 a nawet 9 głosów, wprowadzał nowości takie jak: przyspieszenie i zwolnienie, dynamikę i artykulację. Zawsze sam dyrygował chórem, był nauczycielem i pedagogiem, ciągle zmieniał i ulepszał repertuar. Jako jeden z pierwszych w Rosji pisał kantaty. Podczas wojny Ojczyźnianej napisał „pieśń szeregowców”, która stała się hymnem 27 września 1825 roku przyśpiewie swojej kapeli twórca czterogłosowego śpiewu cerkiewnego umiera i zostaje pochowany bliski drzwi cerkwi św. Jana Teologa.

W prawosławnych parafiach polskiej Łemkowszczyzny przez wiele lat Dymitr Bortniański traktowany był marginalnie choć śpiewano jego utwory takie jak: „Iże Cheruwimy” 5 i 7, Kondak Bożegonarodzenia, Prokimien wielykij „Kto Boh welyj”. Lecz ostatnio na skutek poszukiwań tradycji narodowych postać kompozytora często stała się dla Łemków powodem do dumy, tak że coraz częściej brzmią w cerkwiach jego utwory. Śpiewane są „Dostojno jest” i „Budi imia Hospodnie”.

Od 2005 roku organizowana jest przez Diecezjalny Ośrodek Kultury Prawosławnej w Gorlicach cykliczna impreza pn: „Powrót Bortniańskiego do Bartnego”, podczas której  prezentowana jest twórczość artysty w postaci koncertów chóralnych. Występują chóry profesjonalne i amatorskie, świeckie i parafialne, zaś koncerty odbywają się w różnych miejscowościach leżących na terenie Dekanatu Gorlickiego: Krynicy, Wysowej, Gorlicach i w Bartnem.

W dniu 8 sierpnia 2009r.  Parafia Prawosławna w Bartnym i cała wieś Bartne obchodziła wyjątkową uroczystość. W ramach imprezy pod nazwą „Małopolskie korzenie Dymitra Bortniańskiego” odsłonięto i poświęcono pomnik Dymitra Bortniańskiego. Autorem pomnika jest gorlicki artysta rzeźbiarz Zdzisław Tohl, który w wyjątkowy sposób potrafił uchwycić rysy kompozytora. Postać wyrasta z kamienia jak muzyka Dymitra wyrastała z jego korzeni, z jego łemkowskiego serca. Bortniański stoli przechylony, wsłuchuje się w muzykę stojącej obok cerkwi, wiatru i gór, zadumany w myślach zapisuje nuty. Rzeźba ma wydłużone proporcje co nadaje jej mistyczny wschodni charakter, uderza prostotą ale skłania do zatrzymania się i refleksji.

Do repertuaru Bortniańskiego nawiązują obecnie też i katolickie chóry prezentujące poza utworami prawosławnymi utwory mszy luterańskiej jak „Chwalimy Cię wielbimy Cię,” czy „Uwielbiam miłość niepojętą”

1) Włodzimierz Wołosiuk „Wschodniosłowiańscy kompozytorzy muzyki cerkiewnej od XVII do 1. Połowy XX wieku i obecność ich utworów w nabożeństwach PAKP”, ChAT 2005

2). Ковалёв К. П. “Бортнянский”. М., “Молодая гвардия”,1989.